Аркадзь Смоліч: жыццё, прысвечанае Беларусі

Аркадзь Смоліч з жонкай Аляксандрай (у дзявоцтве — Каткоўская), 1920-я гг.

17 чэрвеня 1938 года ў Омскай турме НКВД быў расстраляны Аркадзь Смоліч — выдатны беларускі дзеяч, вучоны, грамадскі і палітычны актывіст, адзін з архітэктараў Беларускай Народнай Рэспублікі.

Яго жыццё і дзейнасць — гэта прыклад самаахвярнага служэння роднаму народу і сваёй краіне.

Дзяцінства і адукацыя

Аркадзь Смоліч нарадзіўся 29 верасня 1891 года ў вёсцы Бацэвічы Бабруйскага павета Мінскай губерні ў сям’і святара. Скончыў Мінскае духоўнае вучылішча, а потым Мінскую духоўную семінарыю. 

Паступіў у Кіеўскі політыхнічны інстытут, аднак перадумаў і перайшоў у Нова-Александрыйскі інстытут сельскай гаспадаркі і лесаводства ў Нова-Александрыі (Пулавы).

Ужо ў юнацтве выявіў цікавасць да геаграфіі, эканомікі, гісторыі, а таксама да нацыянальнага адраджэння Беларусі.

Дзяржаўны і грамадскі дзеяч

Аркадзь Смоліч — адзін з актыўных удзельнікаў Усебеларускага з’езда 1917 года ў Мінску. Пасля стварэння Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ён увайшоў у яе склад. У 1918 годзе Смоліч стаў ініцыятарам абвяшчэння БНР і займаў высокія пасады ў яе ўрадзе. У гэтым годзе ён быў народным сакратаром асветы і нацыянальных спраў у Народным Сакратарыяце, а таксама намеснікам старшыні Рады БНР.

Пасля распаду Беларускай сацыялістычнай грамады Смоліч удзельнічаў у арганізацыі Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі і стаўся яе тэарэтыкам. У 1918 годзе ён быў прызначаны міністрам земляробства ў кабінеце Антона Луцкевіча і актыўна займаўся справамі на тэрыторыі Беларускай Народнай Рэспублікі, уключаючы перамовы з польскімі дзеячамі.

Пасля цяжкіх абставін ён пераехаў у Берлін, дзе стаў пасланнікам БНР і актыўна займаўся дыпламатычнай дзейнасцю. Смоліч імкнуўся забяспечыць палітычную падтрымку Беларусі на міжнароднай арэне, хоць знешнепалітычная сітуацыя ў час яго дзейнасці была складанай.

У 1921 годзе Аркадзь Смоліч актыўна ўдзельнічаў у працы ўрэгулявання адносін Беларусі з Польшчай і заснаваў Таварыства беларускай школы. Яго дзейнасць была накіравана на адстойванне беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці і ўмацаванне культурных і адукацыйных інстытутаў.

Унёсак у навуку

Пасля пераезду ў Савецкую Беларусь у 1922 годзе, Аркадзь Смоліч працаваў навуковым супрацоўнікам і выкладчыкам. Ён стаў адным з пачынальнікаў беларускай геаграфічнай навукі. Яго галоўная праца — «Геаграфія Беларусі» (1919) — стала першым сістэматызаваным выкладаннем геаграфіі Беларусі на роднай мове. Гэта выданне мела вялікае значэнне для развіцця нацыянальнай адукацыі.

Смоліч таксама быў сярод арганізатараў Інстытута беларускай культуры (Інбелкульт), выкладаў у БДУ, удзельнічаў у стварэнні навуковай тэрміналогіі на беларускай мове. Зрабіў уклад у пераўтварэнне Інбелкульта ў Беларускую акадэмію навук, быў адным з аўтараў яе першага статута. Член Прэзідыума Беларускай акадэміі навук з 1929 года. У 1930 годзе ўзнагароджаны Залатым медалём Рускага геаграфічнага таварыства.

Арышт і смерць

26 чэрвеня 1930 года Аркадзь Смоліч быў арыштаваны па справе «Саюза вызвалення Беларусі» — сфабрыкаванай справе супраць беларускай інтэлігенцыі. Пастановай калегіі АДПУ СССР ад 10 красавіка 1931 года за «шкодніцтва і антысавецкую агітацыю» сасланы на 5 гадоў у Асу Пермскай вобласці, потым у Ішым Цюменскай вобласці, дзе ён працаваў у педагагічным вучылішчы. Вызвалены ў жніўні 1935 года.

Паўторна арыштаваны ў ноч з 17 на 18 чэрвеня 1937 года. Паводле рашэння «тройкі» па Омскай вобласці прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны ў Омскай турме 17 чэрвеня 1938 года. 

Па першым прыгаворы пасмяротна рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 10 чэрвеня 1988 года, па другім — Цюменскім абласным судом 9 лютага 1957 года.

Памяць

Імя Аркадзя Смоліча займае адметнае месца ў беларускім нацыянальным пантэоне. Яго жыццё — гэта сведчанне высокай адказнасці перад народам, вернасці ідэалам нацыянальнага адраджэння і навуковай сумленнасці. Ён належыць да той кагорты беларускіх дзеячаў, якія аддалі жыццё за Беларусь.

Сёння яго імем названа вуліца ў Мінску і ў Бацэвічах Магілёўскай вобласці. Яго «Геаграфія Беларусі» і па сёння застаецца выдатным навуковым творам, які, на жаль, яшчэ мала вядомы шырокай публіцы. Але прыйдзе яшчэ час, калі імя выдатнага сына беларускай зямлi будзе належным чынам ушанаванае. Бо Аркадзь Смоліч таго заслугоўвае.

Последнее

Орбан анонсировал санкции против… Украины 

Глава венгерского правительства считает, что против руководства Украины следует ввести санкции. Поводом для такого неожиданного заявление стала смерть этнического венгра Иосифа Шебештеня. 

Самый старый бегун в мире погиб в Индии — его сбила машина 

114-летний индиец Фауджа Сингх попал в ДТП, когда переходил дорогу в своей деревне в штате Пенджаб.

В Польше на военные комиссии вызовут более двухсот тысяч человек
Здание Министерства национальной обороны Польши. Фото wikipedia.org

Повестки пойдут тысячами, а списки — на сотни тысяч. Вопрос не в том, кого заберут, а кто ещё не в курсе.

Вашингтон перехватывает инициативу у Москвы на Кавказе
Фото wikipedia.org

США хотят ускорить заключение мирного договора между Ереваном и Баку и выступили с новой инициативой. 

В России известного писателя осудили на четырнадцать лет

Российские власти делают новый шаг в борьбе с инакомыслием. Григо́рию  Чхартишви́ли, более известному как Борис Акунин, автору романов о Фандорине, «впаяли» 14 лет в колонии строгого режима.

Молдова хочет напасть на Россию?
Российские солдаты в Вадул-луй-Водэ патрулируют контрольно-пропускной пункт на мосту, ведущем в оккупированное Россией Приднестровье. Фото Pierre Crom/Getty Images

Служба внешней разведки России раскрыла очередной антироссийский заговор. 

А долетит ли эта ракета до Москвы?
Ракета JASSM. Фото wikipedia.org

Какое оружие может получить Киев от Вашингтона в результате решения Дональда Трампа? 

Ваши пожертвования помогают нам работать для Вас

Чтобы связаться с нами пишите в бот приёма сообщений в Telegram @nextamail_bot, на электронную почту contact@nexta.tv


TRC20 (USDT и любые активы в сети Tron):
TB7pTVZBec9wLSavNcsMYiuENjZNBpFLhX
BTC:1NFA7bjyp3UNyjeMYeXa9LmcsBFpbVQiUu